16:17, 26/10/2021
Nhắc cho tới Tây Nguyên, tôi thông thường suy nghĩ cho tới những nhân tố cần thiết kết nối với vùng khu đất bí ẩn này - cơ đó là đại ngàn, là quả đât vô cõi đại ngàn, là âm vang đại ngàn, lửa đại ngàn và thác nước tuôn trào sinh khí thân thiện trùng điệp núi rừng.
Đại ngàn là kể từ nhằm gọi những cánh rừng ngút ngàn mênh mông và vẫn sở hữu sản phẩm triệu năm tuổi hạc. Tuổi của đại ngàn gắn kèm với tuổi hạc của núi, của sông, của tất cả rạng đông và hoàng thơm. Đại ngàn đó là làn tóc của núi, thực hiện cho tới núi sở hữu sức khỏe, thực hiện cho tới mây biết kéo nhau về thực hiện đi ra mưa, ơn lành lặn của trời khu đất tặng thưởng Tây Nguyên.
Con người vô cõi đại ngàn là những người dân vẫn sinh sống qua loa hàng nghìn năm ràng buộc với rừng. Họ được sinh đi ra kể từ rừng, lớn mạnh kể từ rừng, thức ăn tắm gội nằm trong rừng và thi công nên nền văn hóa truyền thống kể từ rừng. Khởi thủy của tồn tại quả đât đại ngàn Tây Nguyên là cây nỏ và mũi thương hiệu.
Từ khi đem cây nỏ, quả đât đại ngàn vẫn hệt nhau ý chí của tôi với mũi thương hiệu phun đi ra, không chỉ có là con cái bùi nhùi bị tiêu diệt gục mà còn phải tỏ bày với trái đất sự khôn khéo, kiêu dũng của tôi.
Người Tây Nguyên với cây nỏ là hình tượng của lòng tin thủ lĩnh. Họ thực triệu chứng được cửa hàng núi rừng của tôi qua loa việc sản xuất nỏ. Người Xê đăng sử dụng cây k’sam thực hiện nỏ; người Ba Na, Êđê thì sử dụng 3 loại mộc là trắc, giáng hương thơm và bruâh nhằm sản xuất nên loại tranh bị đặc thù này.
Đây là vấn đề được nhìn nhận như 1 sự kín đáo, những nghệ nhân cũng không người nào giải nghĩa được bên trên sao; chỉ mất người thượng cổ với bí mật đại ngàn biết bí mật nhằm truyền quá và vẫn chôn vùi cuốn sách bí mật vô ngàn lớp rêu đá.
Đỉnh cao của âm vọng đại ngàn Tây Nguyên là cồng chiêng, hiện nay đã là di tích văn hóa truyền thống trái đất. Trước cơ, vô thời đại loại đá, người Tây Nguyên vẫn sở hữu cồng đá, chiêng đá; lịch sự thời đại loại đồng, cồng chiêng xuất hiện nay và theo dõi từng bước đi kiên lăm le như đá và trung thành với chủ như làn nước của đại ngàn.
Từ thuở nguyên sơ, cồng chiêng được tiến công lên nhằm tiếp xúc với siêu nhiên; tiến công nhằm mừng phấn chấn mùa lên rẫy, mừng lúa mới mẻ, cầu mưa, cầu mùa... Âm thanh cồng chiêng khi thôi thúc giục trầm hùng, khi ngân nga sâu sắc lắng, hòa quấn với giờ đồng hồ suối, giờ đồng hồ bão, giờ đồng hồ mưa, giờ đồng hồ vọng kể từ thung sâu sắc, ngập òa giờ đồng hồ lòng người, sinh sống mãi cùng theo với khu đất trời và quả đât. Cùng với tuổi hạc con cái trăng, từng cái cồng, chiêng đều chứa đựng một vị thần. Cồng chiêng càng cổ càng vọng thì quyền lực tối cao của vị thần càng tốt.
 |
| Lễ hội văn hóa truyền thống truyền thống lâu đời những dân tộc bản địa thị xã Buôn Đôn. Ảnh: Hoàng Gia |
Tất cả những tiệc tùng, lễ hội vô năm, kể từ lễ thổi tai cho tới con trẻ sơ sinh cho tới lễ vứt mồ, lễ cúng máng nước, mừng cơm trắng mới mẻ, lễ tạm dừng hoạt động kho, lễ đâm trâu… hoặc vô một trong những buổi nghe khan đều sở hữu giờ đồng hồ cồng, giờ đồng hồ chiêng hòa vọng. Dù chiêng núm hoặc chiêng vì chưng, giờ đồng hồ chiêng đại ngàn lúc nào cũng dài ra hơn đời người. Tiếng chiêng kết bám, thông suốt, lưu truyền âm vang qua loa bao mới.
Cồng chiêng đại ngàn gắn kèm với sử thi đua. Người Êđê kể khan Đam San, người M’nông kể Ot n’trong, người Bana kể H’amon, người J’rai kể Hri, người Xê đăng kể Tói cơ rnghia, người Chu Ru kể Tr’o siêu xe, người Raglai kể Akha jur car… thời điểm dịp lễ hội há đi ra, người Tây Nguyên nhảy múa xung quanh ngọn lửa, nằm trong vít cần thiết rượu nhằm cùng với nhau thắt những côn trùng chão nằm trong cảm và cố kết xã hội, tạo ra sự “phổ văn hóa truyền thống rừng” vừa phải hùng tráng, vừa phải thắm thiết và bay bướm.
Người Tây Nguyên chân như rễ cây kơnia cắm chặt vô khu đất, tay như cơn bão đem âm vang cồng chiêng, giờ đồng hồ khèn, giờ đồng hồ sáo cất cánh xa xôi. Họ mạnh mẽ và tự tin và tràn trề sinh khí nhờ hấp thụ nước kể từ sông Krông Nô, Krông Ana, Sêrêpốk, Đắk Bla…
Bên con cái suối, dòng sản phẩm sông người Tây Nguyên hát: “Mất rừng chim không hề giờ đồng hồ hót/ Mất suối sông cá không hề tương đối thở/ Mất Mẹ rừng người tiếp tục tàn vong…”. Mãi mãi là như thế, rừng đại ngàn luôn luôn nên được giữ giàng cho tới âm vang đại ngàn, lửa đại ngàn, thác mối cung cấp đại ngàn… ko lúc nào lịm tắt và vơi cạn.
Hồ Đăng Thanh Ngọc