Kỳ Thanh
Tiếng Việt nhiều đẹp mắt, đường nét thâm nám thúy được thể hiện tại qua loa kể từ ngữ; với dẫn bệnh giản đơn qua loa con cái chữ: như SỈ và SĨ, được Ông Cha tao dạy dỗ rằng: “…người với học tập (sĩ) phải ghi nhận xấu xa hổ (sỉ) với những hành xử ko chân chủ yếu của tớ so với từng người…” Như điều Ông Cha tao từng nói: “…Người tao ai cũng tương tự như nhau vì thế với bạn dạng tính lành lặn, nhưng do vì luyện nhiễm thói xấu xa nên chúng ta mới mẻ không giống xa cách nhau…” SỈ và SĨ tuy rằng không giống nhau tuy nhiên tương hỗ lẫn nhau, người dân có học tập (SĨ) phải ghi nhận xấu xa hổ, điếm nhục (SỈ), trước kiểu vỏ quấn (bề ngoài) nhằm đậy điệm tâm thuật xấu xa xa…
Con người vì thế bị vật dục đứng sau lương lậu tri nên mới mẻ với phân biệt kẻ ác người thiện. Nhờ với tu thân ái, SĨ phu tiếp tục hiểu độ quý hiếm của tớ (dù ai ko biết, thiếu hiểu biết tôi cũng ko sao) nên tự động (tu thân) coi cậy nhập chủ yếu bản thân (SỈ cách), và chú ý nhập nhân ngãi … Phải chăng: “hàng sỉ (nhiều) những sĩ phu tuy nhiên vô liêm sỉ, được xem là côn trùng họa cho tới xã hội (quốc sỉ)!!
* Xin luật lệ vì thế thói thân quen (tiện việc tấn công máy) nên chữ SỸ = SĨ; van lơn loại lỗi cho tới.
*
SỈ (dấu hỏi) với nghĩa là:
(thuần Việt) – nguyên vẹn phần, không biến thành hạn chế rời khỏi, như mua sắm sỉ, phân phối sỉ…
- xịt mạnh khá rời khỏi, như sỉ mũi (hỉ mũi)…
(Hán Việt) Sỉ 耻 (恥chǐ ): điếm nhục hoặc xấu xa hổ; như: sỉ vả, sỉ nhục… đều sở hữu nghĩa nhiếc mắng, trình bày xấu xa hoặc sỉ nhục, cười cợt chê một người trước mặt mũi người không giống.
Liêm sỉ 廉 恥 = trong trắng và biết xấu xa hổ; “Liêm” là tính rành mạch thật thà, ko lấy của bất nghĩa; còn “Sỉ” là biết hổ thẹn thò, tự động bản thân lấy thực hiện không dễ chịu, nhục nhằn trong tâm. Vì vậy nếu như một người tuy nhiên ko liêm thì kiểu gì rồi cũng lấy, ko sỉ thì việc gì rồi cũng dám làm! “Liêm Sỉ” vốn liếng được người xưa tôn vinh và coi cơ là 1 trong mỗi tiêu xài chuẩn chỉnh đạo đức nghề nghiệp số 1 của Sĩ Phu.
Lễ Nghĩa Liêm Sỉ 禮 義 廉 恥là tứ loại kỷ cương nhằm lưu giữ vương quốc, nếu như tứ loại kỷ cương này sẽ không được đẩy mạnh thì vương quốc tiếp tục bại vong.
Quốc sỉ 国 恥 = điều xấu xa hổ công cộng toàn quốc.
Sỉ cách恥 革 = biết việc hư đốn vì thế xấu xa hổ; xấu xa hổ tuy nhiên sửa thay đổi tội tình.
Sỉ tâm恥 心 = lòng biết xấu xa hổ.
SĨ = SỸ (dấu ngã) 士 = 仕 (đồng nghĩa, vẻ tôn trọng rộng lớn, là tên gọi người…). Chữ士, cổ ngữ tức là SỰ事 (đồng âm shi với士) chỉ về người thực hiện được việc hữu ích cho tới cỗ tộc; về sau (hình trở thành xã tắc) thì Có nghĩa là quan tiền lại, người dân có học… thời nay là khu dã ngoại công viên chức, là thường xuyên gia…
Ngày xưa dân tao, không ít người tuy rằng không hiểu biết hoặc ghi chép được chữ Hán, tuy nhiên rất có thể quan sát chữ sĩ (quan lại) ghi chép bằng văn bản Hán. Lý bởi đơn giản: này là chữ sĩ nhập cỗ cờ tướng tá và cỗ bài bác tứ sắc. Ai biết tấn công cờ tướng tá hoặc đùa bài bác tứ sắc đều rất có thể quan sát bảy chữ Hán thân quen thuộc: Tướng/Soái (將/帥), Sĩ (仕/士), Tượng/Tịnh (象/相), Xe/Xa (俥/車), Pháo (炮/砲), Mã/Ngựa (傌/馬), Tốt (chốt)/ Binh (兵/卒).
Sĩ số (thuần Việt): tổng số người hiện hữu (có mặt) tham gia buổi họp mặt mũi, như sĩ số học tập sinh…
*
Sĩ là học tập trò, là người dân có học tập vấn, người dân có nghề ngỗng trình độ chuyên môn, người dân có level nhập quân group.
Sĩ dân 士民; cử tử 士子; sĩ lâm士林; sĩ nhân 士人 = đều chỉ công cộng những người dân xem sách, với học tập, giới trí thức…
Sĩ phu士夫 : nghĩa đen sạm là kẻ đàn ông; nghĩa rộng lớn là những người dân với học tập, hoặc giới với học tập nhập một xã, tỉnh, hoặc nội địa.
Liên quan tiền cho tới tánh khí của những người dân với học:
Sĩ diện 士面 = danh dự, sĩ diện.
Sĩ hạnh 士行 = tánh tình đảm bảo chất lượng.
Sĩ khí 士气hoặc sĩ tiết 士节 = tiết tháo dỡ của người dân có học tập.
Sĩ loại 士庶 = chỉ công cộng dân nội địa.
Sĩ tộc 士族 = dòng sản phẩm dõi mái ấm gia đình với học tập.
Sĩ hiền đức 士賢hay hiền đức sĩ: người dân có đức, có tài năng.
Bần sĩ 贫士 (hàn sĩ 寒士) = học tập trò nghèo đói.
Nho sĩ 儒士 = người dân có học tập thời xưa, khi chữ Nho (Hán) còn phổ cập.
Ca dao với câu:
Đời ni nhiều kẻ thương chi phí.
Ít người tiêu dùng sĩ hiền đức như xưa.
Thành phần tạo hình xã hội loại người (từ Đông sang trọng Tây, từ trước cho tới nay) là: sĩ, nông, công, thương, binh (士, 农, 工, 商, 兵), trật tự với thay cho thay đổi tùy từng thời thế…
Nhứt sĩ nhì nông.
Hết gạo chạy rong.
Nhất nông nhì sĩ…
Nhất công, nhì nông… chót sĩ!
*
Trong quân đội:
Sĩ quan tiền 士官 = cấp cho lãnh đạo (cao) nhập quân group.
Hạ sĩ quan tiền = cấp cho bực lãnh đạo thấp nhập quân group. Theo trật tự thấp cho tới cao: hạ sĩ下士, hạ sĩ nhất (trên hạ sĩ một bậc), trung sĩ中士, thượng sĩ上士, và thượng sĩ nhất (cấp bậc tối đa của ngạch hạ sĩ quan).
Chiến sĩ 戰士 = Binh sĩ兵士 (士兵) = Quân sĩ 軍士 = Sĩ tốt士卒 = lính tráng (nói công cộng, xưa): ni gọi là quân sĩ, chiến sỹ.
Tử sĩ 死士 = người binh bị tiêu diệt ở trận đánh. Liệt sĩ烈士 = người quyết tử cho tới tổ quốc, cho tới dân tộc bản địa.
Sĩ và chỉ những người dân đảm bảo chất lượng chữ, người dân có nghề ngỗng trình độ chuyên môn và học tập vấn, hoặc người bám theo Đạo (tôn giáo) như: đạo sĩ 道士, giáo sĩ 教士…
Trong ngành tương tác cho tới sức mạnh, có:
Bác sĩ 博士 = người dân có vị tiến sỹ nó khoa. Người TQ gọi bác bỏ sĩ là 大夫 (Trung y) = 医生 (Tây y); còn học tập vị tiến sỹ là博士 (nay) = 进士 (xưa, ni không nhiều sử dụng đến).
Dược sĩ 药剂士 (hay tiến sỹ dược khoa 药师) = người dân có văn vị hành nghề ngỗng hoặc với văn vị tiến sỹ về dung dịch.
Nha sĩ (hay tiến sỹ nha khoa) = người hành nghề ngỗng chữa trị răng hoặc người dân có vị tiến sỹ về răng 牙医.
Y sĩ 医士 = giờ chỉ công cộng những người dân hành nghề ngỗng chữa trị bịnh. Một số “đông nó sĩ” ở VN không tồn tại vị tiến sỹ loại Tây phương, tuy nhiên ở Hoa Kỳ có không ít “đông nó sĩ” với vị tiến sỹ về “đông y” [thường gọi là nó học tập dung dịch Bắc (Trung y) hoặc dung dịch Nam (Đông y). Đa số là kẻ Mỹ gốc Á].
Ngoài rời khỏi tất cả chúng ta còn có:
Ẩn sĩ 隐士 = người dân có học tập tuy nhiên ở ẩn, ko rời khỏi thực hiện quan tiền chức.
Ca sĩ 歌手 = người thường xuyên về ca hát.
Chí sĩ 志士 = người dân có chí (khí) bám theo xua một tiềm năng canh ty đời.
Danh sĩ 名士 = người dân có học tập và phổ biến.
Dũng sĩ 勇士hoặc lực sĩ 力士 = người dân có sức khỏe, thông thường chỉ người còn trẻ em.
Giáo sĩ 教士 = người dân có căn bạn dạng về một tôn giáo và cút truyền giảng về tôn giáo cơ.
Họa sĩ 画家 = người thường xuyên ngành vẽ.
Kịch sĩ 剧士 = 剧作家 = người trình độ chuyên môn đóng góp (viết) kịch bên trên sảnh khấu.
Nữ sĩ 女士 = ngôi nhà văn, thi sĩ phái nữ; ni là kể từ tôn vinh phái phái nữ.
Nghệ sĩ 艺术家 = gọi công cộng những người dân trình độ chuyên môn về một hoặc nhiều ngành nghệ thuật và thẩm mỹ.
Nhạc sĩ 音乐家 = 作曲家 = người đảm bảo chất lượng về nhạc.
Tráng sĩ 壮士 = người gan góc dạ, với sức khỏe thể hóa học hoặc lòng tin thao tác làm việc đảm bảo chất lượng, đảm bảo an toàn công lý.
Quốc sĩ 国士= người tài tía phổ biến học tập đảm bảo chất lượng toàn quốc đều biết rõ.
Văn sĩ文士 = 作家 = người ghi chép văn, ngôi nhà văn. Thi sĩ 诗人 = ganh đua nhân, người thực hiện thơ.
Nhân sĩ 人士. Người sự không tương đồng chủ yếu loài kiến 政治异议人士.
Viện sĩ 院士 = người dân có học tập vị cao, với trình độ chuyên môn sâu; là hội viên của Viện Hàn Lâm Khoa Học (Viện Hàn Lâm xxx…) Quốc Gia.
Tiến sĩ 博士 = văn vị cao (hoặc cao nhất) nhập bước đàng học tập vấn chánh thức bởi những ĐH cấp phép.
Trong giờ Việt, dân tao gọi ông/bà tiến sỹ nó khoa (Doctor of Medicine hoặc MD) là bác bỏ sĩ (hay nó sĩ). Còn toàn bộ doctor những ngành không giống là tiến sỹ xxx (tên ngành học). Ngôn ngữ mặt phố (thông tục) đôi lúc sử dụng chữ “y sĩ” nhằm gọi người tiến sỹ nó khoa. Nhưng khi bắt gặp một người y tá “đông y”, thì như đang được trình bày, ko chắc chắn rằng vị cơ với vị tiến sỹ hoặc không? Trước ở MN (4/75), chữ “bác sĩ” chỉ những tiến sỹ nó khoa (học bám theo Tây y) tuy nhiên thôi. (Ts. Nguyễn Hữu Phước).
Ở Hoa Kỳ (HK), chữ bác bỏ sĩ được rất nhiều người dân có cấp cho vị nằm trong một vài ngành mới mẻ (ít với ở MN trước 4/75) sử dụng. Thí dụ: người dân có vị Ph.D về “tâm lý trị liệu”, về thuốc bào chế từ đông y, về đủ chất, hoặc tiến sỹ về chiropractic (vật lý trị liệu) v.v. đều đăng bên trên báo VN hoặc nhập danh thiệp thương nghiệp là “bác sĩ”. Nói không giống cút chữ “bác sĩ” giờ đây và được nhiều người dân có vị tiến sỹ trong vô số nhiều ngành không giống nhau sử dụng. Văn vị của những người dân nầy tương tác cho tới việc thường xuyên trị cho 1 phạm vi này cơ của thân ái thể quả đât, khoác dầu với 1 vài ba “bác sĩ”, tuy rằng với vị hành nghề ngỗng điều trị tuy nhiên ko cấp cho được “toa thuốc” (prescription) để sở hữ dung dịch. (Ts. Nguyễn Hữu Phước).
*
Ngày xưa (thời còn sử dụng chữ Hán nhập giáo dục), người đậu kỳ ganh đua “hương” gọi là CN 举人 . Sau cơ (số năm ko nhất định) nên ganh đua và nên đậu với điểm trên cao ở cả nhì kỳ ganh đua “hội” và ganh đua “đình” vừa được gọi là “tiến sĩ”. Một số người đậu tối đa trong những tiến sỹ nằm trong khóa gọi là những “tiến sĩ đệ nhất giáp” (Tsđng). Tsđng còn chia nhỏ ra 3 hạng: Hạng tối đa là “Tsdng đệ nhất danh” được gọi là “trạng nguyên状元” (nôm mãng cầu là tiến sỹ bậc tối ưu) với danh dự hạng nhất; hạng kế tiếp là Tsđng đệ nhị danh hoặc bảng nhãn榜眼; và Tsdng đệ tam danh hoặc thám hoa 探花. (Gs. Nguyễn Sĩ Giác).
Sau khi, áp quánh nền dạy dỗ theo phong cách Pháp, tiến sỹ là vị thời thượng nhập dạy dỗ ĐH (khoảng 7 cho tới 8 năm học tập sau vị tú tài II (tú tài đôi), hay những 4 cho tới 6 năm học tập (hay nhiều hơn nữa, và học tập liên tục) sau văn vị CN. Về chữ tiến sỹ nhập khối hệ thống dạy dỗ Pháp, có không ít loại vị tiến sỹ không giống nhau. Tiến sĩ đệ tam cấp cho, tiến sỹ ĐH (do ngôi trường ĐH phát), và tiến sỹ vương quốc (do viện ĐH quốc gia) cấp cho cho tới về một ngành học tập hoặc ngành trình độ chuyên môn (như chất hóa học, toán, vật lý cơ, nó khoa, dược khoa …) Điều khiếu nại sẽ được cấp cho vị tiến sỹ đệ tam cấp cho kha khá không nhiều trở ngại rộng lớn vị tiến sỹ ĐH hoặc tiến sỹ vương quốc. (Ts. Nguyễn Hữu Phước).
Theo TS Nguyễn Hữu Phước: Tại HK vị tiến sỹ cũng chính là vị tối đa nhập tuyến đường học tập vấn. Muốn bám theo lịch trình tiến sỹ (có thể) buộc nên với vị cao học tập (thạc sĩ 硕士 master) tựa như những môn toán, lý, hóa, phúc lợi xã hội… hoặc vị bachelor (cử nhân 4 năm) như luật, văn chương…; hoặc chỉ học tập với nhì hoặc tía năm về những môn căn bạn dạng quan trọng, và học tập trực tiếp lên lịch trình tiến sỹ như dược khoa…
HK với nhì tên thường gọi cho tới văn vị tiến bộ sĩ:
Một loại với chữ doctor (tiến sĩ) đứng kèm cặp với ngành học tập, tuy nhiên rất có thể đứng trước hoặc đứng sau của ngành học tập. Thí dụ Doctor về Public Health (viết tắc là DPH, Tiến sĩ về Sức khỏe khoắn Công cộng); Doctor về Medicine hoặc MD, (Tiến sĩ Y khoa hoặc thân quen gọi là bác bỏ sĩ), Education Doctor (Ed. D, Tiến sĩ Giáo Dục). Đây là những văn vị có tính chuyên nghiệp tuy nhiên người dân có vị, thao tác làm việc nhập ngành trình độ chuyên môn như nhân viên về mức độ khoẻ công đồng; bác bỏ sĩ nhập cơ sở y tế, hoặc hiệu trưởng ngôi trường trung học tập (công, tư)…
Còn nhận thêm một văn vị tiến sỹ nữa, mang tên công cộng là Ph.D (Doctor of Philosophy về một ngành này đó). Thí dụ nhập ngành nó khoa, với vị Ph.D về Medicine, và nhập dạy dỗ với vị Ph.D về Education. phẳng Ph.D là vị chú ý nhiều về nghiên cứu và phân tích và dạy dỗ học tập (ở cấp cho bực ĐH 教授). (Ts. Nguyễn Hữu Phước).
Người với vị MD hoặc Ed.D cũng rất có thể dạy dỗ học tập (nếu muốn). Có một ít khác lạ là kẻ Ph.D về nó khoa, rất có thể ko cần thiết vị hành nghề ngỗng, vẫn cút dạy dỗ được. Nhưng nếu như muốn hành nghề ngỗng nó khoa (chữa bệnh) thì người nầy nên ganh đua vị hành nghề ngỗng (license) trước lúc thao tác làm việc cho tới ngôi nhà thương (trực tiếp chữa trị bệnh) hoặc banh chống mạch riêng biệt tựa như những người MD. Cũng nó như thế cho tất cả những người Ed.D (Ph.D về giáo dục). Muốn thao tác làm việc ở học tập đàng bậc đái và trung học tập, nên với “tín (chứng) chỉ giáo dục” (credential tức giấy tờ luật lệ hành nghề ngỗng giáo dục), tuy nhiên khi cút dạy dỗ ĐH thì không tồn tại gì phân biệt rõ rệt rệt thân ái nhì vị cơ. (Ts. Nguyễn Hữu Phước).
Bàn về chữ SỸ (sĩ), ni tưởng niệm cho tới Thầy TUỆ SỸ, van lơn được luật lệ ghi lại vài ba mặt hàng nhằm kính THẦY:
Đất bắc Hoa Hạ, với ngài HƯ VÂN.
Trời phái nam khu đất Việt, với thầy TUỆ SỸ.
Lao tù, tự động bên trên, vững vàng bước Thiền môn,
Thân tâm an nhàn, vì thế đạo vì thế đời.
Bồ Tát hiện tại thân ái, cứu vớt nhân phỏng thế,
Xiển dương Thiền tông, lừa lọc truân ko màng.
Chân tu xuất thế, xứng danh con cái Phật,
Gương sáng sủa nhằm lại, muôn thuở làm theo.
*
Nguồn tham lam khảo:
– Ts Nguyễn Hữu Phước, suphamsaigon.com (Gia Đình Sư Phạm Saigon) 31/10/2018.
– https://vi.wikipedia.org/wiki/
– NQH. Tản mạn về miếng vị Ph.D. 29.03.2021 khoahocnet.com.
– Từ điển Hán Việt. Tác giả: Thiều Chửu (Nguyễn Hữu Kha).
– Hán Việt tân tự vị. Tác giả: Nguyễn Quốc Hùng.
Kỳ Thanh, 01/2024.
***